Roken is de belangrijkste risicofactor voor gezondheidsproblemen in Nederland. Zo’n 9% van de ziektelast wordt veroorzaakt door roken. Roken verhoogt de kans op verschillende soorten kanker, COPD en hart- en vaatziekten. Het inademen van tabaksrook uit de omgeving (passief roken of meeroken) veroorzaakt ook gezondheidsschade. Het stoppen met roken kan zowel op de korte als lange termijn de opgelopen gezondheidsschade beperken. Sinds 2018 is roken één van de drie speerpunten van het Nationale Preventieakkoord.
Drugs zijn middelen die de hersenen prikkelen. Drugsgebruik kan leiden tot lichamelijke en psychische problemen, zoals concentratiestoornissen, depressie en verslaving. Daarnaast wordt drugsgebruik in verband gebracht met ervaren overlast in de buurt. Het is in Nederland verboden om drugs te telen, produceren, verkopen en bezitten. Het gebruik van softdrugs wordt gedoogd in coffeeshops.
In de gemeente Berkelland wordt in 2021 bij 2% van de kinderen in huis gerookt. Dit is niet noodzakelijkerwijs in bijzijn van het kind. Bij 1% van de kinderen wordt thuis gerookt waar het kind bij is. Dit is in lijn met de Achterhoek en Noord- en Oost-Gelderland.
Gemeente Berkelland | Achterhoek | Noord- en Oost-Gelderland | |
In huis wordt gerookt (niet noodzakelijkerwijs in bijzijn van het kind) | 2% | 2% | 2% |
In huis wordt gerookt waar het kind bij is | 1% | 1% | 1% |
Als er een significant verschil (p<0,05) ten opzichte van de gemeente is, dan is dat vet weergegeven |
Sinds 2009 is er een afname van het percentage kinderen bij wie thuis wordt gerookt. Dit geldt zowel voor de gemeente Berkelland als de Achterhoek.
Van de kinderen uit een gezin met een lage SES, wordt bij een groter aandeel thuis gerookt, dan van kinderen uit een gezin met een gemiddelde of hoge SES.
Het aandeel kinderen bij wie thuis wordt gerookt (niet noodzakelijkerwijs in hun bijzijn), loopt uiteen van 1% in de gemeente Oost Gelre tot 4% in de gemeente Elburg. De gemeente Berkelland (2%) behoort tot de gemeenten die gunstig scoren.
Het aandeel kinderen bij wie thuis wordt gerookt in hun bijzijn, loopt uiteen van 0% in de gemeente Oost Gelre tot 3% in de gemeente Elburg. Hier behoort de gemeente Berkelland (1%) tot de gemeenten die gemiddeld scoren.
Voor jongeren is roken extra schadelijk. Het kan leiden tot een verminderde longfunctie en blijvende schade aan de hersenen. Het rookgedrag van jongeren kan door anderen worden beïnvloed. Als jongeren familieleden, vrienden of vreemden zien roken, is de kans groter dat zijzelf ook gaan roken. Daarnaast kunnen jongeren door het meeroken nicotineafhankelijkheid ontwikkelen .
De overheid heeft verschillende maatregelen genomen om roken te ontmoedigen. Eind 2013 startte de campagne NIX18, deze campagne richt zich op het neerzetten van de sociale norm ‘niet roken en drinken onder de 18 jaar’. Sinds 2014 is de leeftijdsgrens voor het kopen van tabak verhoogd van 16 naar 18 jaar, sinds 2017 is er een verkoopverbod op sigaretten met een andere smaak dan tabak en sinds 2020 geldt er een rookverbod op schoolpleinen. Verder staan er nog een paar maatregelen op de planning, zoals het verbieden van online tabaksverkoop (2023) en verkoop bij supermarkten (2024).
Jongeren zijn extra gevoelig voor de gevolgen van drugs. Jongeren hebben minder lichaamsvocht en bloed dan volwassenen, waardoor de concentratie van de drug in het bloed bij jongeren hoger is dan bij volwassenen. Bij jongeren kan drugsgebruik de ontwikkeling van de hersenen belemmeren wat zich kan uiten in reactie- en concentratieproblemen. Dit kan nadelige gevolgen hebben voor school, werk, thuis en relaties. Daarnaast kan drugsgebruik de persoonlijke en sociale ontwikkeling van jongeren verstoren. Dit geldt met name als jongeren veel gebruiken en hun gevoelens niet onder ogen durven te zien. Verder kan drugsgebruik leiden tot vergiftigingen, verslaving en psychische stoornissen.
Middelbare scholieren (tweede- en vierdeklassers)
Gemeente Berkelland | Achterhoek | Nederland | |
Rookt nu dagelijks | 5% | 2% | 2% |
Rookt nu tenminste wekelijks | 7% | 4% | 4% |
Heeft in de laatste 4 weken wiet/hasj gebruikt | 4% | 4% | 4% |
Ooit andere middelen gebruikt * | 2% | 4% | - |
- : Geen gegevens beschikbaar * : Cijfers uit Gezondheidsmonitor Jeugd 2019; niet nagevraagd in 2021 Als er een significant verschil (p<0,05) ten opzichte van de gemeente is, dan is dat vet weergegeven |
Jongvolwassenen
In 2019 rookt 18% van de jongvolwassenen dagelijks in de gemeente Berkelland. Een op de tien jongvolwassenen gebruikte wiet/hasj in de vier weken voor het onderzoek. Ongeveer 9% heeft recent andere middelen gebruikt. De meest gebruikte andere middelen in deze groep zijn lachgas, ecstasy en miauw miauw.
In de gemeente Berkelland is het roken en drugsgebruik van jongvolwassenen vergelijkbaar met de Achterhoek en Noord- en Oost-Gelderland.
Gemeente Berkelland | Achterhoek | Noord- en Oost-Gelderland | ||
Rookt nu dagelijks | Jongvolwassenen | 18% | 14% | 19% |
Rookt nu tenminste wekelijks | Jongvolwassenen | 27% | 22% | 26% |
Heeft in de laatste 4 weken wiet/hasj gebruikt | Jongvolwassenen | 11% | 17% | 18% |
Laatste vier weken andere middelen gebruikt | Jongvolwassenen | 9% | 9% | 11% |
Als er een significant verschil (p<0,05) ten opzichte van de gemeente is, dan is dat vet weergegeven. |
Meer gegevens over roken en drugsgebruik in de gemeente en in de regio staan onderaan deze pagina bij ‘Zie ook’, Cijfers jongeren 2019.
Middelbare scholieren (tweede- en vierdeklassers)
In de gemeente Berkelland is het aandeel middelbare scholieren dat dagelijks rookt tussen 2015 en 2019 afgenomen en tussen 2019 en 2021 toegenomen. Het aandeel middelbare scholieren dat recent wiet/hasj heeft gebruikt, is tussen 2011 en 2019 niet significant veranderd en tussen 2019 en 2021 toegenomen. Het aandeel middelbare scholieren dat ooit andere middelen* heeft gebruikt, vertoont geen duidelijke trend.
In de Achterhoek is het aandeel middelbare scholieren dat dagelijks rookt tussen 2015 en 2019 afgenomen en tussen 2019 en 2021 niet significant veranderd. Het aandeel middelbare scholieren dat recent wiet/hasj heeft gebruikt, is tussen 2011 en 2021 niet significant veranderd. Het aandeel dat ooit andere middelen* heeft gebruikt, is tussen 2011 en 2019 toegenomen.
*De verschillende soorten andere middelen kunnen variëren door de jaren heen en is afhankelijk van wat er op dat moment populair is om te gebruiken.
Middelbare scholieren
Er is geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft het aandeel dat dagelijks rookt of recent wiet/hasj heeft gebruikt.
Vierdeklassers roken vaker dagelijks en hebben vaker recent wiet/hasj gebruikt dan tweedeklassers.
Vmbo’ers roken vaker dagelijks dan havo/vwo’ers.
Jongvolwassenen
Mannen roken vaker dagelijks en hebben vaker recent wiet/hasj gebruikt dan vrouwen.
Jongvolwassenen met een praktische opleiding roken vaker dagelijks dan jongvolwassenen met een theoretische opleiding.
Middelbare scholieren
Het aandeel middelbare scholieren dat recent wiet/hasj heeft gebruikt, loopt uiteen van 1% in de gemeente Oldebroek tot 6% in de gemeente Heerde. De gemeente Berkelland (4%) hoort bij de gemeenten met de gemiddelde scores.
Jongvolwassenen
Het aandeel jongvolwassenen dat dagelijks rookt, loopt uiteen van 7% in de gemeente Oost-Gelre tot 32% in de gemeente Elburg. De gemeente Berkelland (18%) hoort bij de gemeenten met de gemiddelde scores.
Het aandeel jongvolwassenen dat recent wiet/hasj heeft gebruikt, loopt uiteen van 7% in de gemeente Putten tot 24% in de gemeente Apeldoorn. De gemeente Berkelland (11%) hoort bij de gemeenten met de gunstige scores.
In 2020 rookt bijna een op de vijf volwassenen (van 18-65 jaar) in de gemeente Berkelland. Bij 6% van de volwassenen wordt er dagelijks gerookt in huis.
Roken in de gemeente Berkelland is in lijn met de gemiddelden in de regio.
Gemeente Berkelland | Achterhoek | Noord- en Oost-Gelderland | |
Rookt (weleens) | 18% | 17% | 18% |
Dagelijks roken in huis | 6% | 5% | 5% |
Als er een significant verschil (p<0,05) ten opzichte van de gemeente is, dan is dat vet weergegeven. |
Meer gegevens over roken in de gemeente en in de regio staan onderaan deze pagina bij 'Zie ook', Cijfers volwassenen en ouderen 2020.
In de Achterhoek is het aandeel volwassenen dat (weleens) rookt significant afgenomen in de periode 2012-2020. Bij de gemeente Berkelland is ook een daling te zien, maar deze trend is niet significant.
Relatief meer mannen dan vrouwen roken.
Volwassenen van 18 tot 35 jaar roken vaker dan oudere volwassenen (35 tot 65 jaar). Bij volwassen van 50 tot 65 jaar wordt er vaker dagelijks in huis gerookt dan bij jongere volwassenen (18 tot 49 jaar).
Naarmate de sociaaleconomische status (SES) toeneemt, is het aandeel volwassenen dat rookt kleiner. Dit geldt ook voor het aandeel volwassenen waar dagelijks wordt gerookt in huis.
Onder volwassenen die alleen wonen is het aandeel rokers groter dan onder volwassenen die samenwonen. Dit geldt ook voor het aandeel volwassenen waar dagelijks wordt gerookt in huis.
Het aandeel volwassenen dat (weleens) rookt, loopt uiteen van 16% in de gemeente Heerde tot 21% in de gemeente Nunspeet. De gemeente Berkelland (18%) behoort tot de gemeenten met de gemiddelde scores.
Het aandeel volwassenen waar dagelijks wordt gerookt in huis, loopt uiteen van 2% in de gemeente Ermelo tot 8% in de gemeente Zutphen. De gemeente Berkelland (6%) behoort tot de gemeenten die gemiddeld scoren.