Sociaaleconomische status

De sociaaleconomische status (SES) staat voor de positie van mensen op de maatschappelijke ladder. Die positie ontstaat uit een combinatie van (1) materiële omstandigheden; (2) vaardigheden, capaciteiten en kennis; en (3) het sociale netwerk en de status en macht van mensen in dat netwerk. SES kan niet op een directe manier gemeten worden. Wel kan SES bij benadering gemeten worden met de indicatoren inkomen, opleidingsniveau en beroepsstatus.

Er bestaan in Nederland aanzienlijke verschillen in gezondheid tussen mensen met een hoge en mensen met een lage SES. Hoogopgeleiden (hbo- of universitaire opleiding afgerond) leven gemiddeld ruim zes jaar langer dan laagopgeleiden (alleen basisonderwijs). De periode dat hoogopgeleiden hun gezondheid als goed ervaren, is zelfs bijna 19 jaar langer dan bij laagopgeleiden.

De minder goede gezondheid van mensen met een lage SES wordt deels veroorzaakt door hun leefstijl en leefomgeving. Ze roken bijvoorbeeld vaker; eten minder vaak groente en fruit; bewegen minder; en wonen vaker in een buurt met weinig groenvoorzieningen en minder veilig verkeer. Een slechtere gezondheid kan echter ook de oorzaak zijn van een lagere SES, bijvoorbeeld doordat de gezondheid het volgen van een opleiding of deelname aan het arbeidsproces in de weg staat.

Sociaaleconomische status in de gemeente Apeldoorn

Het gemiddeld besteedbaar inkomen in 2015 in de gemeente Apeldoorn is €36.200 euro per jaar per huishouden.

In 2016 heeft 7% van de particuliere huishoudens een inkomen onder de lage inkomensgrens. Zeven procent van de minderjarige kinderen woont in een huishouden met een laag inkomen. Dit is minder dan gemiddeld in Nederland.

In de gemeente Apeldoorn heeft 16% van de volwassenen moeite met rondkomen. Dit is hoger dan in Midden-IJssel/Oost-Veluwe en in Noord- en Oost-Gelderland, maar lager dan in Nederland.

Ruim een kwart van de volwassenen heeft een laag opleidingsniveau. In de gemeente Apeldoorn wonen relatief minder laagopgeleiden dan in de regio en Nederland.

Inkomen en opleidingsniveau van de bevolking, 2015-2016
  Apeldoorn Midden IJssel-Oost Veluwe Noord- en Oost-Gelderland Nederland
Gemiddeld besteedbaar inkomen per particulier huishouden1 €36.200 €36.700 €36.400 €36.200
Particuliere huishoudens met laag inkomen2 7% 7% 7% 8%
Minderjarige kinderen in huishouden met laag inkomen2 7% 7% 7% 9%
Volwassenen die moeite hebben met rondkomen3 16% 14% 13% 18%
Laag opgeleide volwassenen3 27% 29% 32% 31%
1 Bron: CBS, 2015
2 Bron: CBS, 2016
3 Bron: Monitor Volwassenen en Ouderen, 2016
Als er een significant verschil (p<0,05) ten opzichte van de gemeente is, dan is dat vet weergegeven.

Trends

In Midden-IJssel/Oost-Veluwe is het aandeel huishoudens met een laag inkomen tussen 2011 en 2013 gestegen en daarna gelijk gebleven. Het aandeel minderjarige kinderen in een huishouden met een laag inkomen is gestegen tussen 2011 en 2014 en daarna ongeveer gelijk gebleven. Voor de gemeente Apeldoorn gelden dezelfde trends.

In Midden-IJssel/Oost-Veluwe daalde het aandeel volwassenen dat moeite heeft met rondkomen en het aandeel volwassenen met een laag opleidingsniveau tussen 2012 en 2016. Deze trends gelden ook voor de gemeente Apeldoorn.

B huishoudens met laag inkomen ApeldoornB opleidingsniveau en rondkomen Apeldoorn

Verschillen tussen doelgroepen in Midden IJssel/Oost Veluwe

B opleidingsniveau en rondkomen MIJOV

Vrouwen hebben vaker moeite met rondkomen en zijn vaker laag opgeleid dan mannen.  

Volwassenen onder de 50 jaar hebben vaker moeite met rondkomen dan oudere volwassenen. Naarmate de leeftijd toeneemt, neemt het percentage volwassenen met een laag opleidingsniveau toe.

Naarmate het opleidingsniveau toeneemt, hebben minder volwassenen moeite met rondkomen.

Alleenstaanden hebben vaker moeite met rondkomen en zijn vaker laag opgeleid dan samenwonenden.  

Sociaaleconomische status in Noord- en Oost-Gelderland

Het aandeel kinderen die wonen in een huishouden met een laag inkomen varieert van 5% in de gemeente Heerde tot 10% in de gemeente Zutphen. De gemeente Apeldoorn (7%) behoort tot de gemeenten die gemiddeld scoren.

Het aandeel laagopgeleiden varieert van 26% in de gemeente Zutphen tot 42% in de gemeente Montferland. De gemeente Apeldoorn (27%) hoort bij de groep gemeenten met relatief weinig laagopgeleiden. 

B Percentage kinderen die wonen in een huishouden met een laag inkomenB Percentage volwassenen van 19 jaar en ouder met een laag opleidingsniveau